źródło:
Twoje dziecko ma gorączkę: Co jest ważne, leczenie czy żywienie?
Jeżeli dziecko ma gorączkę, większość z nas natychmiast sięga po Tylenol® (paracetamol), Motrin® (Ibuprofen), aspirynę albo inne lekarstwo dostępne w każdej aptece. Oczywiście chętniej wybieramy tabletki do ssania lub syrop smakowy przeznaczony specjalnie dla dzieci. Czy tak właśnie należy robić?
Czy te lekarstwa naprawdę są korzystne i bezpieczne dla twojego dziecka?
Niniejszy artykuł przedstawia informacje na temat: czym jest gorączka, jaką rolę spełnia w naszym organizmie i jak można ją bezpiecznie kontrolować. Informacje te nie mają na celu zastąpienia porady lekarza.
Co wiemy o gorączce
Ludzie, podobnie jak inne organizmy stałocieplne, mają wewnętrzny system, sterowany przez podwzgórze, który utrzymuje temperaturę naszego ciała na poziomie 36.6° C. Temperatura ta zapewnia optymalny przebieg reakcji biochemicznych w naszych komórkach. O stanie podgorączkowym mówimy wtedy, gdy temperatura ciała wynosi powyżej 37° C, zaś o gorączce, gdy przekroczy 38° C.
Mimo, że w większości przypadków gorączka jest odpowiedzią organizmu na infekcje, rozwój nowotworów i innych schorzeń, może również pojawić się po intensywnym wysiłku fizycznym. Gorączka sama w sobie nie jest chorobą, lecz oznaką procesów patologicznych i o ile nie przekroczy 38.9° C - nie wymaga interwencji lekarza. Podwyższenie temperatury ciała pomaga w zwalczaniu infekcji, dlatego dzieci (powyżej trzeciego miesiąca życia) mające gorączkę, które czują się dobrze i zachowują normalnie, mogą w ogóle nie potrzebować leczenia środkami farmaceutycznymi.
Jak gorączka pomaga w obronie naszego organizmu
Podwyższenie temperatury ciała to mechanizm obronny, któremu towarzyszy wyłączenie wielu normalnych funkcji komórek i przestawienie ich metabolizmu na produkcję specyficznych białek obronnych zwanych „białkami szoku cieplnego". Chociaż naukowcy wciąż odkrywaja coraz to nowe funkcje tych białek, to jednak wiadomo, że są one niezbędne dla każdego organizmu (od bakterii do człowieka) do przeżycia różnego rodzaju stresów. „Białka szoku cieplnego" chronią komórki przed zniszczeniem spowodowanym nie tylko temperaturą, ale również toksynami, metalami ciężkimi, utleniaczami czy brakiem tlenu (hipoksja). W związku z tym, czasowy wzrost temperatury ciała jest konieczny do uruchomienia tej naturalnej obrony. Dlatego też pośpiech w podawaniu leków uśmierzających gorączkę nie zawsze jest korzystny, a nawet może sprzyjać wydłużeniu choroby, zamiast ją skracać. Badania wskazują, że umiarkowana gorączka wspiera zwalczanie infekcji i wzmacnia reakcje odpornościowe organizmu. W związku z tym gorączka u dzieci, które normalnie jedzą i piją, a także zachowują się normalnie nie powinna wzbudzać większych obaw. Jeżeli wzrośnie ona do 39.5° C lub dziecko zaczyna się źle czuć, należy zasięgnąć porady lekarza.
Leki przeciwgorączkowe są dostępne bez recepty, ale czy są one bezpieczne?
Należy pamiętać, że dziecko to nie „mały dorosły". Większość funkcji fizjologicznych i biochemicznych u dzieci nadal się rozwija, a ponieważ ich układ odpornościowy też nie jest w pełni ukształtowany - dzieci są bardziej podatne na infekcje. Organizm dziecka także inaczej metabolizuje leki, czy substancje toksyczne niż organizm dorosłego człowieka. Wielu rodziców nie uświadamia sobie, że większość leków przepisywanych dzieciom było testowanych tylko na dorosłych. W związku z tym poznajemy ich działania uboczne, skutki wzajemnego oddziaływania, a nawet skuteczność u dzieci dopiero po pojawieniu się tych leków na rynku i ich zwiększonym stosowaniu w pediatrii. Niestety, nadal nie wiemy dokładnie, jak różne leki podawane we wczesnym dzieciństwie wpływają na rozwój problemów zdrowotnych w późniejszych okresach życia.
Leki przeciwgorączkowe, tak jak Paracetamol czy acetaminofen (Tylenol®), są łatwo dostępne i to one stanowią również część lekarstw najczęściej podawanych niemowlętom i dzieciom. W wielu przypadkach lekarze zalecają wymienne podawanie leków, takich jak Tylenol® czy Motrin®, w celu obniżenia gorączki, jednakże nie ma żadnych dowodów naukowych wspierających taką praktykę. W badaniach opublikowanych w Journal of Pediatrics (maj 2000 r.) Clara E. Mayoral i jej współpracownicy pytali o to 160 doświadczonych lekarzy, przeważnie pediatrów. Ponad połowa z nich stwierdziła, że często zalecają tą wymienną terapię w przypadku wysokiej temperatury. Co trzeci z lekarzy stwierdził, że zalecają te leki w oparciu o wytyczne American Academy of Pediatrics (AAP - Amerykańskiej Akademii Pediatrii), mimo że AAP nigdy nie wydała takiego dokumentu. Więcej, przeglądając piśmiennictwo medyczne z okresu 1970 - 1998r. autorka nie znalazła żadnych danych naukowych mogących uzasadnić tę praktykę. Dr Mayoral utrzymuje, że źródło praktyki wymiennego stosowania leków w celu obniżenia gorączki wciąż pozostaje tajemnicą.
Mimo, że acetaminofen (Tylenol®) jest uważany za lek bezpieczniejszy niż ibuprofen (Motrin®) czy aspiryna, to tak jak wszystkie inne leki nie jest on wolny od skutków ubocznych. W krajach wysoko rozwiniętych acetaminofen jest jedną z głównych przyczyn przypadkowego i celowego zatrucia oraz podstawową przyczyną uszkodzeń wątroby; w Stanach Zjednoczonych powoduje w przybliżeniu 100 zgonów rocznie. Jego toksyczność spowodowana jest metabolitem powstałym w wątrobie, ktory wiąże glutation i inne silne prze-ciwutleniacze. Brak glutationu zwiększa podatność komórek na zniszczenia powodowane przez nadmiar wolnych rodników, prowadząc do rozwoju różnych powikłań ubocznych, włącznie z astmą, problemami układu oddechowego i innymi.